فایل صوتی برای نابینایان، در انتهای این مقاله

تطبیقی بر زندگی و میراث فردوسی و شکسپیر- قسمت اول

ترنس لوکیشن کروموزومی  و ایجاد اولین انسان در زمین. به مناسبت ۱۲۸ مین تولد استاد الهی

تحریف تاریخ باستانی ایرانزمین

خواهران ارزشی- برادران کارامازوف

نخبه کیست؟ 

جهش کوانتمی روح

آتئیسم، آنالیز و ریشه یابی

جهانبینی سیرکمال، کامل و نهائی

ناسیونالیسم مانعی در مقابل تجزیه طلبی

مارکس و مارکسیسم زیر ذره بین

نمونه ای از طنبورنوازی استاد الهی

نفوذ تاریخی ایرانیان در شبه قاره هند

جنایات خمرهای سرخ

قدرت و اختیارات پادشاه یا ملکه در بریتانیا

باله

اعجاز تفکرات استاد الهی در ایجاد پارادایمهای جدید

فراماسونری- قسمت اول

آنالیز یک اشتباه علمی

بازنگری در دمکراسی کنونی

ملی گرایی متعادل ایرانی- خط سوم در جایگاه سیاسی جهان

روان شناسی نوزادان

اصل عدم تساوی کل با اجزاء

سیری در معرفت الروح

قسمت اول

چکیده آنچه در قسمت اول مورد بحث قرار گرفت:

۱- مقدمه

۲- فردوسی و شاهنامه

۳- میراث ملی و فرهنگی

۴- شاهنامه- کتاب شاهان

۵- ریتم اشعار در شاهنامه

۶- اهمیت تاریخی و فرهنگی

۷-هویت ملی و میراث هنری

۸- شاهنامه میراثی جهانی

۹- تاثرات جهانی شاهنامه

۱۰- یک نکته بحث برانگیز

۱۱- زمزمه‌هایی پیرامون فردوسی

۱۲- شکسپیر و آثار او

قسمت دوم

اثرات جهانی ادبیات شکسپیر

مقدمه
ویلیام شکسپیر (۱۵۶۴–۱۶۱۶) از بزرگ‌ترین نویسندگان تاریخ است که تأثیری ماندگار بر ادبیات، زبان، تئاتر و فرهنگ جهانی داشته است. آثار او، از نمایشنامه‌ها تا سونات‌ها، الهام ‌بخش نسل‌های مختلف هنرمندان و متفکران در سراسر جهان بوده‌اند.

تأثیر بر زبان انگلیسی
شکسپیر حدود ۱۷۰۰ واژه جدید به انگلیسی افزود و عبارات مشهوری مانند "heart of gold" و "break the ice" را رواج داد. زبان او به غنابخشی و توسعه واژگان و ساختارهای زبانی انگلیسی کمک کرد، و همچنان یکی از پرنقل‌ قول ترین نویسندگان در جهان انگلیسی‌ زبان است.

تأثیر بر ادبیات جهانی
نمایشنامه‌هایی مانند هملت، مکبث و رومئو و ژولیت با مضامینی جهانی چون عشق، خیانت و قدرت، الهام‌ بخش نویسندگانی همچون دیکنز، ملویل و نویسندگان مدرن شده‌اند.

تأثیر بر تئاتر و سینما
شکسپیر با شخصیت‌پردازی نوآورانه و ساختار داستانی پیچیده، تئاتر مدرن را شکل داد. نمایشنامه‌های او به بیش از ۱۰۰ زبان ترجمه شده‌اند و همچنان در سراسر جهان اجرا می‌شوند. آثار سینمایی مانند شیرشاه (الهام‌ گرفته از هملت) و رومئو و ژولیت گواه تأثیر او بر رسانه‌های مدرن هستند.

تأثیر بر فرهنگ و آموزش
شکسپیر در نظام‌های آموزشی جهان جایگاه ویژه‌ای دارد. آثارش در مدارس و دانشگاه‌ها تدریس می‌شوند و موضوعاتی چون هویت، قدرت، اخلاق و خانواده را کاوش می‌کنند. مکان‌هایی مانند تئاتر گلوب و استراتفورد آپون آون نیز به مقاصد مهم فرهنگی بدل شده‌اند.

تأثیر بر فلسفه و اندیشه
با بررسی طبیعت انسان و اخلاق، شکسپیر بر اندیشه غربی تأثیر گذاشته است. شخصیت‌هایی چون هملت و مکبث در بحث‌های فلسفی درباره آزادی و سرنوشت نقش داشته‌اند.

تأثیر بر هنر و موسیقی
نمایشنامه‌های شکسپیر الهام‌ بخش اپراهایی چون اتلو و آثار هنری تصویری از شخصیت‌هایی مانند اوفلیا و ژولیت بوده‌اند، که نشان از نفوذ او در هنرهای دیگر دارد.

جمعبندی این بخش
شکسپیر با خلق زبانی غنی و داستان‌هایی جاودانه، نه تنها ادبیات انگلیسی بلکه فرهنگ جهان غرب را دگرگون کرد. آثار او همچنان زنده‌اند و در تئاتر، آموزش و هنر بازآفرینی می‌شوند.

[منابع ردیف هشتم در مورد مطالب فوق]

ابهامات زندگی شکسپیر

زمزمه‌هایی پیرامون شکسپیر- دو مورد اساسی

اجازه بدهید قبل از آنکه به ادامه بحث بپردازیم، با باز کردن یک پرانتز در میان مطالب، به دو نکته اساسی و بسیار مهم در مورد اتهاماتی که به شکسپیر وارد می دانند بپردازیم. زیرا برای آنکه بتوانیم یک مقایسه منصفانه میان فردوسی و شکسپیر ارائه دهیم، باید به طرز زندگی و اخلاقیات اجتماعی آنها نیز توجه شود.

ا- نظریه بیکنی و مسئله نویسندگی او برای شکسپیر

یکی از چالش‌ برانگیزترین بحث‌ها در مطالعات ادبیات نمایشی غرب، مسئله اصالت آثار ویلیام شکسپیر است که از آن با عنوان «مشکوک بودن نویسندگی شکسپیر» یاد می‌شود. در این میان، نظریه بیکنی (Baconian Theory)  جایگاه ویژه‌ای دارد. این نظریه نخستین بار در قرن نوزدهم میلادی مطرح شد و مدعی است که سِر فرانسیس بیکن، فیلسوف، نویسنده و سیاستمدار برجسته انگلیسی، در حقیقت نویسنده برخی یا تمام آثار منسوب به شکسپیر بوده است.  (Friedman & Beach, 1910)

طرفداران این نظریه دو دلیل اصلی ارائه می‌کنند:

الف- پیشینه ساده و سطح تحصیلات محدود شکسپیر، که به ‌عقیده این افراد، با پیچیدگی‌های حقوقی، فلسفی و تاریخی موجود در آثار او همخوان نیست.
ب-  موقعیت علمی، تحصیلات گسترده و سبک نگارش بیکن که به نظر مطرح کنندگان این مطلب با محتوای آثار شکسپیر تناسب دارد (Spedding, 1872).

با اینکه برخی پژوهشگران بر این باور می باشند که فرانسیس بیکن نویسنده واقعی نمایشنامه‌های شکسپیر بوده، بسیاری از محققان دیگر در رشته ادبیات، این دیدگاه را رد کرده‌اند. دلایل آن‌ها شامل این موارد است: نبود هیچ مدرک تاریخی معتبر که نشان دهد بیکن این آثار را نوشته باشد. همچنین وجود گواهی و تأیید هم‌عصران شکسپیر ـ مانند نمایشنامه ‌نویس مشهوری به نام بن جانسون، بر اینکه خود شکسپیر نویسنده این آثار بوده، و البته تفاوت‌های آشکار در سبک نوشتاری بیکن و شکسپیر. به همین دلیل، امروزه بسیاری از محققان این نظریه را بیشتر یک تئوری توطئه ادبی می‌دانند تا یک فرضیه جدی تاریخی (Shapiro, 2010).

۲- نظریه‌ عضویت او در فرقه‌ های مخفی: از رزیکروسی‌ها تا فراماسونری

در کنار مطرح نمودن تئوری تقلب در نویسندگی، دیدگاه‌هایی نیز مطرح شده‌اند که شکسپیر را به فرقه‌ها و انجمن‌های سری مرتبط می‌دانند. مهم‌ ترین آن‌ها ارتباط با رزیکروسی‌ها  (فرقه مسیحی صلیبیان گل‌سرخ (Rosicrucians))، و فراماسون‌ها است؛ گروه‌هایی که در قرون میانه و اوایل مدرن به موضوعاتی چون ریتوالهای فرقه ای، نوعی جادوگری و روشن‌ فکری علاقه‌ مند بودند.

مدافعان این دیدگاه‌ها بر چند محور تأکید دارند:

• وجود کدهای رمزی و اشارات نمادین در متن نمایشنامه‌ها،
• کاربرد واژگان مرتبط با مفاهیم باطنی،
• و شباهت‌های معنایی با آموزه‌های رازآلود.

برخی نویسندگان و نظریه ‌پردازان علوم فرقه ای معتقدند که شکسپیرعضوی از محافل اسرارآمیز فرقه ای مانند رزیکروسی‌ها یا فراماسون‌ها بوده و آثار او حامل آموزه‌های رمزآلود است. ایگنیشس دانلی (Ignatius Donnelly)، در کتاب " رمزنگاری عظیم" ((1888)The Great Cryptogram)، استدلال می‌کند که نمایشنامه‌های شکسپیر در واقع نوشتهٔ فرانسیس بیکن‌اند و حاوی پیام‌های رمزی پنهان و مرتبط با دانش مخفی هستند. مانلی پی. هال (Manly P. Hall) نیز در اثر معروف خود "آموزه‌های پنهان همه دوران‌ها" ((1928)The Secret Teachings of All Ages)  به بررسی عناصر علوم رمزآلود و فلسفی در هنر و ادبیات دوران رنسانس، از جمله آثار شکسپیر، می‌پردازد و امکان وابستگی آن‌ها به فرقه های باطنی را مطرح می‌کند. نویسندگان معاصرتری مانند دیوید اووشن (David Ovason) در"کتابِ سری شکسپیر"( (2002)Shakespeare’s Secret Booke)  و پیتر داوز (Peter Dawkins) در مجموعه آثار خود دربارهٔ (طرح معنوی بریتانیا (Spiritual Plan for Britain))، کوشیده‌اند با تکیه بر شواهد نجومی، قبالایی (شاخه‌ای از عرفان کابالا با رویکرد نمادگرایانه در سنت‌های باطنی غربی) و نمادین، وجود ساختارهای رازآلود در نمایشنامه‌های شکسپیر را نشان دهند. هرچند این دیدگاه‌ها در چارچوب مطالعات دانشگاهیِ معتبر پذیرفته نشده‌اند (Shapiro, 2010)، اما در سنت باطنی مدرن و جنبش‌های رازآموز قرن بیستم و بیست ‌و یکم، همچنان مورد توجه قرار دارند.

با این حال، در طرف مقابل، پژوهشگران معاصر، به‌ ویژه در حوزه مطالعات شکسپیر، تأکید می‌کنند که آثار این نویسنده برای صحنه تئاتر عمومی نگاشته شده‌اند و هدف آن‌ها بیشتر سرگرمی، نقد اجتماعی و بازتاب دغدغه‌های فرهنگی دوران الیزابتی بوده است، نه انتقال آموزه‌های فرقه‌ای یا باطنی (Greenblatt, 2004) .

با وجود همه آنچه هر دو طرف مخالف و موافق این تئوری می گویند، هنوز نمی توان با صراحت اعلام نمود که شکسپیر ارتباطی با یک فرقه مخفی نداشته است، زیرا سبک تفکر می تواند بنا بر تصمیماتی خاص، از سبک کاری، متفاوت بماند. به عنوان مثال برحسب همان مخفی کاری های فرقه ای. در هر حال صحت یا عدم صحت این امر تاثیری بر برجستگی آثار شکسپیر ندارد.

[منابع ردیف نهم در مورد مطالب فوق]

۳- مقایسه تطبیقی فردوسی و شکسپیر

چکیده:

این قسمت از مقاله به بررسی تطبیقی دو چهره شاخص ادبیات جهان، فردوسی و شکسپیر، می‌پردازد و نقش آن‌ها را در حفظ و تحول زبان، هویت ملی و هنر در بستر تاریخی خود تحلیل می‌کند. فردوسی به‌عنوان حافظ زبان فارسی و هویت ایرانی در دوران پس از حمله اعراب، نقشی یگانه در ادبیات فارسی ایفا کرده‌است، حال آنکه شکسپیر در فضایی با ثبات زبانی، توانست تئاتر و زبان انگلیسی را غنا بخشد. در ادامه، تفاوت ساختار شعری، عملکرد قافیه، و میزان تأثیر فرهنگی این دو شاعر تحلیل می‌شود.

۱- جایگاه فرهنگی و هویتی

فردوسی و شکسپیر هر دو چهره‌های شاخص ادبیات جهان‌اند، اما نقش آن‌ها در فرهنگ ملی‌شان تفاوت‌های مهمی دارد. فردوسی به‌ عنوان حافظ زبان و هویت ایرانی در دوران تهدید فرهنگی و زبانی، جایگاهی هم ‌ارز و حتی فراتر از شکسپیر برای زبان فارسی دارد. در حالی ‌که شکسپیر در یک بستر زبانی تثبیت ‌شده به خلق ادبیات پرداخت، فردوسی با شاهنامه، زبان فارسی را از انحلال بوسیله زبان عربی بازداشت. یک ضرب المثل می گوید: " اگر جهان غرب شکسپیر را دارد، ایران بزرگ فرهنگی فردوسی را دارد"

۲- دستاورد جهانی و استقبال بین‌المللی

شاهنامه و آثار شکسپیر هر دو شهرتی جهانی دارند. با وجود آنکه آثار شکسپیر تقریبن به تمام زبان‌های اصلی ترجمه شده و نمایش نامه های او اجراهای جهانی دارد، شاهنامه نیز به زبان‌های متعددی ترجمه شده و در هنر، فیلم و مطالعات جهانی بازتاب یافته است، گرچه حضور آن در خارج از دنیای فارسی ‌زبان کمتر شناخته شده است. سازمان یونسکو در سال ۲۵۶۹ باستانی ( ۲۰۱۱ میلادی) به مناسبت هزارمین سال سرایش شاهنامه برنامه‌هایی بین‌المللی برگزار کرد که بر اهمیت جهانی این اثر تأکید داشت.

۳- مضامین ادبی و ساختار آثار

• شاهنامه یک اثری حماسی می باشد، با بیش از ۵۰,۰۰۰ بیت شعر که به سه بخش اسطوره‌ای، پهلوانی و تاریخی تقسیم می‌شود. مضامینی چون وفاداری، عدالت، سرنوشت و هویت ملی و جنگ نور با ظلمت در آن برجسته‌اند.
• آثار شکسپیرنمایشنامه‌هایی را تشکیل می دهد که تمرکز بر تراژدی انسانی، قدرت، و بحران‌های اخلاقی دارند. نمایشنامه‌هایی مانند شاه لیر و هملت مفاهیمی نظیر تغییرات اجتماعی و روان انسانی را کاوش می‌کنند.

مطالعات تطبیقی نشان داده‌اند که داستان شاه لیر با اپیزودهایی از شاهنامه (مانند داستان فریدون و تقسیم قلمرو میان فرزندانش) هم‌ پوشانی مضمونی دارد (Müller, 1998).

۴- تأثیر زبانی و ادبی

• فردوسی با سرودن شاهنامه به زبان فارسی ناب و حذف عمدی واژگان عربی، نقش مهمی در تثبیت زبان فارسی نو ایفا نمود.

         شکسپیر با خلاقیت زبانی خود تأثیر چشمگیری بر زبان انگلیسی گذاشت. او با ابداع واژگان، ترکیب‌های نو، و کاربردهای جدید از واژه‌ها، به شکل‌گیری و گسترش زبان              انگلیسی مدرن کمک کرد. پژوهشگران بر این باورند که بیش از ۱۷۰۰ واژه و اصطلاح تازه در آثار او ثبت شده است—واژگانی که یا پیش‌تر وجود نداشتند یا دست ‌کم به              شکل مکتوب به‌ کار نرفته بودند. البته ممکن است برخی از این کلمات در زبان محاوره‌ای رایج بوده باشند و شکسپیر آن‌ها را برای نخستین‌ بار وارد ادبیات نوشتاری کرده              باشد.

۵- میراث هنری و نمادین

• فردوسی با ارائه شاهنامه، یکی از ستون های قدرتمند هویت ملی ایران را بنا نهاد. نسخه‌هایی نفیس از این اثر جاودانه در موزه‌های جهان نگهداری می‌شوند .آرامگاه او در توس نیز نماد ملیت و مقاومت فرهنگی است.
• شکسپیر میراثی متمرکز بر تئاتر و آموزش برجای گذاشت. آثار هنری او از لندن تا توکیو اجرا می‌شوند و تئاتر گلوب و زادگاهش در استراتفورد به قطب‌های فرهنگی بدل شده‌اند.

۶- بازتاب‌های اجتماعی و سیاسی

برخی تحلیل‌ها از منابع فرهنگی و تاریخی مانند آرشیوهای دانشگاهی بریتانیا نشان می‌دهند که هر دو نویسنده به اضطراب‌های فرهنگی و اجتماعی زمان خود واکنش نشان داده‌اند:

• شاهنامه با بازنمایی تقابل فرهنگ ایرانی و نفوذ خلافت اسلامی، الگویی از قدرت سیاسی مستقل از سلطه بیگانه ارائه می‌دهد.
• شکسپیر در نمایشنامه‌هایی چون تیتوس آندرونیکوس خشونت، انتقام و فروپاشی نظم اجتماعی را از طریق نمادهایی چون "بدن‌های تکه ‌تکه ‌شده" (رجوع شود به اصل نمایشنامه به زبان انگلیسی) روایت می‌کند.

۷- نقش واقعیت‌های زندگی مخاطب در آموزش ادبیات

بر اساس پژوهش‌های جان گرین (John Green متخصص آموزش ادبیات) در سال ۱۹۹۹ میلادی، و تحقیقات  ریچارد اُبراین (Richard  O'Brien پژوهشگر مطالعات فرهنگی و آموزشی)، در سال ۲۰۱۲ میلادی، نحوه آموزش آثار شکسپیر در مدارس انگلیسی‌زبان گاه منجر به بی‌علاقگی دانش‌آموزان می‌شود. این امر احتمالن به دلیل مغایرت زبان شکسپیر با انگلیسی آمریکایی شده امروزی می باشد. اما فردوسی خود را در خط مقدم دفاع از فرهنگ و زبان فارسی می‌دید و ارائه اثرش را رسالتی فرهنگی می‌دانست. از اینرو شاهنامه را به گونه ای نگاشت که حتی امروزه، بعد از گذشت حدود هزار سال از اتمام آن، هنوز حتی برای نوجوانان ایرانی شیرین و قابل استفاده است.